EuroHealthNet en SEEHN roepen op tot geïntegreerde, gecoördineerde en toekomstgerichte actie voor herstelgerichte geestelijke gezondheid van Oekraïense vluchtelingen terwijl de oorlog voortduurt
Nu de oorlog in Oekraïne het tweede jaar ingaat, spreken het EuroHealthNet Partnership en SEEHN, het South Eastern Europe Health Network, hun bezorgdheid over de langdurige en blijvende gevolgen voor de geestelijke gezondheid van Oekraïense vluchtelingen. Vrede en veiligheid behoren tot de meest fundamentele determinanten van gezondheid en welzijn. Hoe langer het conflict duurt, hoe groter de impact op de geestelijke gezondheid. De bevolking van Oekraïne blijft worstelen, terwijl hun gemeenschappen worden vernietigd en velen worden geconfronteerd met moeilijkheden om toegang te krijgen tot essentiële diensten en goederen, zoals medische en openbare gezondheidsdiensten, met name geestelijke gezondheidszorg.
Terwijl in de begindagen van de oorlog de nadruk vooral lag op het verlenen van acute en noodhulp aan de Oekraïense vluchtelingen, is de reactie sindsdien verschoven naar het aanpakken van veerkracht op middellange en lange termijn en hulp bij herstel. De toename van door stress veroorzaakte verslavingen moet worden aangepakt (alcohol, tabak, drugs, diëten van slechte kwaliteit), die gepaard gaan met de stijgende kosten van levensonderhoud en een verhoogd risico op gendergerelateerd geweld. De langdurige, verhoogde niveaus van stress en angst waarmee kinderen en adolescenten worden geconfronteerd, zullen hen gedurende hun hele leven beïnvloeden en toekomstige generaties beïnvloeden.
" Bevindingen van een multisectorale behoefteanalyse in Moldavië, uitgevoerd door verschillende nationale en internationale belanghebbenden1, toonde aan dat gezondheid een van de geïdentificeerde primaire behoeften van Oekraïense vluchtelingen was. Degenen die in particuliere opvangcentra of opvangcentra voor vluchtelingen wonen, meldden dat ze meer behoefte hadden aan psychosociale ondersteuning dan vluchtelingen die werden opgevangen door Moldavische families."zei dr. Svetlana Nicolaescu, staatssecretaris, ministerie van Volksgezondheid Moldavië.
“Veel veteranen in Bosnië en Herzegovina hebben nog steeds naoorlogse trauma's, zelfs meer dan 20 jaar na het einde van de oorlog. Ze hebben ondersteuning en kansen nodig om te reïntegreren in het werk, zoals onderzoek heeft aangetoond dat materiële onzekerheid een enorme risicofactor is voor het voortduren van trauma. Kinderen, als getuigen van oorlogsgebeurtenissen, zijn een andere kwetsbare groep die preventieve psychologische ondersteuning en tijdige toegang tot traumagerichte psychotherapie nodig heeft.” zei dr. Biljana Lakic, psychiater, psychotherapeut, door SEEHN genomineerd Focal Point namens het ministerie van Volksgezondheid en Burgerzaken, Republiek Srpska, Bosnië en Herzegovina.
"In Slovenië wij van plan zijn psychologen uit Oekraïne uitnodigen om op te treden als bemiddelaars in de geestelijke gezondheidszorg. Ze zullen samenwerken met Sloveense professionals en psychologische ondersteuning bieden aan mensen in nood. Over het algemeen zijn de diensten voor geestelijke gezondheidszorg versterkt als onderdeel van de centra voor eerstelijnsgezondheidszorg in de gemeenschap.” zei dr. Evita Leskovsek, volksgezondheidsspecialist, het centrum voor de ontwikkeling en studie van gezondheid bij het nationale volksgezondheidsinstituut in Slovenië.
Spreken op een rondetafel georganiseerd door EuroHealthNet en SEEHN, vertegenwoordigers van buurlanden2 van Oekraïne en het opvangen van vluchtelingen benadrukten gezamenlijk de toegevoegde waarde van:
- Collectieve kennis delen en toepassen, vaardigheden en capaciteiten blijven verbeteren om op multidisciplinaire manieren te werken om de veerkracht en geestelijke gezondheid in alle sectoren te verbeteren;
- Investeren in de geestelijke gezondheid en het psychosociaal welzijn van kinderen en adolescenten, ook om een langdurige en intergenerationele overdracht van trauma's te voorkomen naarmate de oorlog voortduurt;
- Ondersteuning bieden voor de dagelijkse leef- en werkomstandigheden van verzorgers, inclusief hun eigen geestelijke gezondheid, en inclusief training voor niet-professionals en vrijwilligers, met waardering voor ondersteuning vanuit de gemeenschap;
- Stimuleren van sociale inclusie, werkgelegenheid, het gevoel erbij te horen en verbondenheid, materiële zekerheid en inclusief onderwijs en zorg voor de meest behoeftigen.
Volksgezondheidsinstanties in heel Europa, met name uit de buurlanden van Oekraïne, blijven zich inzetten voor gezamenlijke inspanningen om te zorgen voor een positieve geestelijke gezondheid en psychosociaal welzijn voor de meer dan 8 miljoen Oekraïners die door de oorlog zijn ontheemd.
EU-steun, evenals internationale organisaties en partnerschappen zoals EuroHealthNet en SEEHN zijn waardevol om goede praktijken uit te wisselen en capaciteiten te versterken om geestelijke gezondheid waar nodig te ondersteunen. Het komende EU-initiatief inzake geestelijke gezondheid, dat de Europese Commissie naar verwachting in juni van dit jaar zal presenteren, zou ook specifieke steun moeten omvatten voor het aanpakken van de behoeften op het gebied van geestelijke gezondheid van de Oekraïense vluchtelingen.
Eindnoten en bronnen
- EuroHealthNet en SEEHN rapporteren: Oorlog in Oekraïne: een jaar lang ondersteuning van buurlanden bij het aanpakken van uitdagingen op het gebied van geestelijke gezondheid
- Crisis in Oekraïne: ondersteuning van naburige EU-lidstaten en Moldavië (gezondheidsgerelateerde zaken) - verslag van de vergadering van EuroHealthNet/SEEHN 2022
- EuroHealthNet-verklaring: EuroHealthNet roept op tot meer geïntegreerde, gecoördineerde Europese actie om de fundamenten van een goede gezondheid te waarborgen in tijden van conflict, maart 2022
- EuroHealthNet reageert op de oproep van de Europese Commissie om bewijsmateriaal over de alomvattende EU-aanpak van geestelijke gezondheid, februari 2023
- SEEHN organiseerde in samenwerking met EuroHealthNet het webinar War in Ukraine: One Year on Supporting Neighboring Countries to Address Mental Health Challenges, gehouden op 31 maart 2023, online
- Een multisectorale behoefteanalyse voor Moldavië, september 2022
1 REACH Initiative (REACH), in samenwerking met UNICEF, ECHO, UNHCR, en in samenwerking met het Refugee Coordination Forum, de sectorale werkgroepen en taskforces.
2 De buurlanden die hebben deelgenomen aan de Ronde Tafel zijn Bosnië en Herzegovina, Bulgarije, Hongarije, Noord-Macedonië, Moldavië en Slovenië.
