Geestelijke gezondheid in het oog van de COVID-19-orkaan

De COVID-19-pandemie heeft een enorme impact op de geestelijke gezondheid en het welzijn wereldwijd. Tijdens de pandemie lopen mensen meer risico om direct of indirect verwarring, frustratie, angst en angst te ervaren¹, soms gecombineerd met een gebrek aan toegang tot en continuïteit van zorg en adequate ondersteuning voor reeds bestaande ziekelijke of lichamelijke gezondheidsproblemen. Dit kan leiden tot de ontwikkeling van schadelijke copingstrategieën (zoals alcohol- of middelenmisbruik, ongezonde voedingspatronen en sedentaire levensstijlen, zelfbeschadigend gedrag – waaronder zelfmoord, gokken, enz.). Angst en verkeerde of desinformatie vergroten ook het risico op zondebokken en stigmatisering van etnische of religieuze groepen of van bepaalde beroepen.

Menselijk contact is vervangen door schermen, waarvan het toegenomen gebruik een negatieve invloed kan hebben op de geestelijke gezondheid en het welzijn van de bevolking, vooral kinderen en tieners. De balans tussen werk en privé staat onder druk. Eerstelijnswerkers en telewerkende ouders ervaren nu hoe kwetsbaar de grens tussen privé- en beroepsleven kan zijn in deze ongekende tijden.
Gedwongen huisarrest verhoogt ook huiselijk geweld tegen mensen die zich al in kwetsbare situaties bevinden. Banenverlies en economische onzekerheid vullen de lijst aan. Nu en in de nasleep van de crisis (zullen) ze een enorme tol hebben (zullen) van de geestelijke gezondheid van mensen, met een diepere manifestatie onder lagere sociaal-economische groepen. Het is inderdaad duidelijk geworden dat niet iedereen die effecten in gelijke mate ervaart, en dat sommigen in onze samenlevingen en gemeenschappen meer achterblijven dan anderen.²
In het licht van de huidige onrust waarmee onze bevolking wordt geconfronteerd, moedigen we nationale, Europese en internationale besluitvormers aan om rekening te houden met de volgende aspecten tijdens en in de nasleep van de crisis:

1. Integreer geestelijke gezondheidsproblemen in alle crisisresponsactiviteiten

Geestelijke gezondheid moet een integraal onderdeel zijn van elke reactie van de volksgezondheid op de huidige en toekomstige pandemieën om grotendeels vermijdbare psychosociale stress voor individuen en gemeenschappen te voorkomen, met name gezien de toestand van verstoorde en verzwakte gezondheids- en sociale zorgstelsels. “Het begrijpen en aanpakken van geestelijke gezondheids- en psychosociale overwegingen zal de sleutel zijn tot het stoppen van (COVID-19) overdracht en het voorkomen van het risico van langdurige gevolgen voor het welzijn van de bevolking en het vermogen om met tegenslagen om te gaan”.³ Aangezien de risico's van geestelijke gezondheidsproblemen waarschijnlijk zullen toenemen, moeten preventie van geestelijke gezondheidsproblemen, vroegtijdige interventie en toegang tot adequate ondersteuning een integraal onderdeel zijn van elk plan voor inperking en herstel na een pandemie. De gevolgen van de huidige omstandigheden, zoals gedwongen thuisonderwijs, onder- en werkloosheid, bedrijfssluitingen, enz., brengen het risico met zich mee dat de sociale en gezondheidsongelijkheid tussen en binnen de lidstaten nog groter wordt. Maatregelen om deze laatste aan te pakken, of op zijn best te verminderen, zijn daarom ook van vitaal belang, en dat geldt ook voor hun impact op de geestelijke gezondheid.

2. Efficiënt communiceren terwijl je paniek en angst bedwingt

Desinformatie of desinformatie leidt tot toenemende angsten en paniek bij de bevolking. Het is van vitaal belang voor autoriteiten om efficiënt te communiceren over de risico's en de laatste ontwikkelingen met betrekking tot COVID-19, inclusief ontsluitingsmaatregelen (of exit-strategieën). De verstrekte informatie moet duidelijk, begrijpelijk, beknopt en nauwkeurig zijn. Om efficiënt te communiceren, moet communicatie worden afgestemd op specifieke doelgroepen, die verschillende niveaus van gezondheid en digitale geletterdheid kunnen hebben. Dit laatste wordt vooral duidelijk, aangezien tegenwoordig enorme hoeveelheden gezondheidsinformatie digitaal worden geleverd. Het moet positieve boodschappen over de geestelijke gezondheid bevatten die psychosociaal welzijn bevorderen, bijvoorbeeld gericht op de vele positieve gemeenschapsinitiatieven die in onze samenlevingen bloeien. Bovendien moeten bevolkingsgroepen worden geïnformeerd over de betrouwbare bronnen waarnaar ze moeten verwijzen om informatie over de pandemie te vinden. Zelfzorgstrategieën moeten ook worden bevorderd om individuen in staat te stellen de impact van deze omstandigheden te beperken zonder hun geestelijk welzijn aan te tasten.⁴

3. Bescherm de mentale gezondheid van eerstelijnswerkers.

Eerstelijnswerkers en medisch personeel worden momenteel geconfronteerd met ongekend zware werkomstandigheden, die speciale aandacht vragen voor hun geestelijke gezondheid en welzijn. Dit moet worden aangepakt en ondersteund door middel van goed risicobeheer, waarbij wordt gezorgd voor voldoende personeel, aanmoediging, communicatie met collega's en ondersteuning. De toegang tot psychosociale diensten moet worden verbeterd en mogelijk gemaakt, rekening houdend met ploegendiensten en werktijden.
Bovendien is verbetering van de arbeidsomstandigheden voor eerstelijnspersoneel en arbeiders noodzakelijk, bijvoorbeeld door waar mogelijk het aantal uren te beperken om niet alleen het risico op infectie te verminderen, maar ook voor een goede balans tussen werk en privéleven, waardoor rust en recuperatie mogelijk wordt. Het zorgen voor de beschikbaarheid en het gebruik van de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen is belangrijk voor zowel fysiek als mentaal welzijn door een sterker gevoel van veiligheid te geven.
Een ander element dat eerstelijnswerkers diep raakt, is stigmatisering. Ze worden beschouwd als dragers van de ziekte en kunnen vaak gediscrimineerd worden op grond van hun beroep. Stigma moet worden aangepakt, werknemers moeten worden beschermd en er moet worden gezorgd voor bewustwording over de sleutelrol die zij spelen bij het overwinnen van de uitbraak.

4. Erken de rol van mantelzorgers en geef ze adequate ondersteuning, begeleiding en training.

Veel mantelzorgers⁵ – als belangrijkste zorgaanbieders voor mensen met chronische aandoeningen of behorend tot de leeftijdsgroep met het meeste risico – bevinden zich nu in een bijzonder kwetsbare situatie, zonder adequate ondersteuning of beschermingsmiddelen Als hun familieleden ziek worden, zullen mantelzorgers hun eigen gezondheid in gevaar brengen door voor hen te blijven zorgen. Deze situatie vergroot de reeds bestaande risico's voor de fysieke en mentale gezondheid van mantelzorgers.
Bovendien verergeren de opsluitingsmaatregelen, evenals de deprioritering van niet-essentiële behandelingen, hun last en isolement. Hoewel ze in veel gevallen als laatste redmiddel dienen voor de persoon voor wie ze zorgen, is het risico om ziek te worden en dus niet in staat te zijn de continuïteit van de zorg te garanderen, ook een belangrijke stressfactor voor hen.

5. Risico's in arbeidsorganisaties beoordelen en beheren

De weg naar herstel na de financiële malaise als gevolg van de pandemie zal waarschijnlijk leiden tot hogere werkdruk met minder middelen in veel van de bedrijven die financieel zijn getroffen. Een goede beoordeling en beheersing van gezondheids- en veiligheidsrisico's op het werk, met name psychosociale risico's, is van cruciaal belang. Dit is met name het geval voor werknemers die al in een moeilijke geestelijke gezondheidssituatie verkeren. Sociale partners hebben de verantwoordelijkheid om gezamenlijk de uitdagingen op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk aan te pakken in de nasleep van de pandemie, met speciale aandacht voor de psychosociale risico's.

6. Zorg voor tijdige toegang tot en continuïteit van behandeling en zorg voor iedereen die het nodig heeft tijdens en na de pandemie

De pandemie verstoort de geestelijke gezondheidszorg en diensten. Bovendien kunnen de ongekende situatie en het leed dat het veroorzaakt een negatieve invloed hebben op de geestelijke gezondheid en "op lange termijn leiden tot negatieve gevolgen voor gemeenschappen, families" en individuen.⁶ Er moet worden gezorgd voor toegang tot zorg en ondersteuning voor mensen met een psychische aandoening en problemen met middelenmisbruik. Er moeten intersectorale doorverwijzingstrajecten worden opgezet om ervoor te zorgen dat kinderen en gezinnen met andere zorgen (zoals bescherming tegen huiselijk geweld, overlevingsbehoeften, enz.) of ernstiger nood onmiddellijk toegang krijgen tot de benodigde diensten.⁷ Wanneer therapie- en counselingsessies fysiek niet mogelijk zijn, moet online therapie of telefonisch beschikbaar worden gesteld om behandelingen voort te zetten.

Er moeten lessen worden getrokken om de toegang na de pandemie, maar ook voor toekomstige crises, te waarborgen. Strategieën voor paraatheid moeten bijvoorbeeld de opleiding van eerstelijnswerkers omvatten in essentiële psychosociale ondersteuningsprincipes, psychologische eerste hulp en hoe ze indien nodig kunnen doorverwijzen. Het versterken van de eerstelijnszorg, inzetten op bevordering van de geestelijke gezondheid en preventie van psychische stoornissen, en het aanmoedigen van meer geïntegreerde en gemeenschapsgerichte zorg zijn enkele van de maatregelen die de stelsels voor geestelijke gezondheidszorg veerkrachtiger maken voor de toekomst.

7. Bescherm de geestelijke gezondheid van mensen in kwetsbare situaties, inclusief ouderen.

De pandemie heeft een duidelijk negatief effect op het mentale welzijn van mensen in meer kwetsbare situaties, waaronder oudere generaties. Sociaal en economisch achtergestelde mensen lopen enerzijds een groter risico op geestelijke gezondheidsproblemen als gevolg van lockdown-maatregelen of van hun economische impact. Anderzijds staat de geestelijke gezondheid van risicogroepen als ouderen, kinderen en vrouwen meer onder druk.
De pandemie heeft ertoe geleid dat regeringen strikte opsluitingsmaatregelen hebben genomen, die vaak een aantal fundamentele mensenrechten en persoonlijke vrijheid beperken. Het feit dat ouderen en mensen met onderliggende gezondheidsproblemen een hoger risico lopen, mag geen discriminerende en onevenredige behandeling rechtvaardigen. Iedereen zou gelijke rechten moeten hebben. Toch is de toegang tot zorg soms beperkt op basis van leeftijd. Bovendien respecteren maatregelen die binnen instellingen en gemeenschappen worden genomen ten aanzien van zorgafhankelijke personen niet altijd de autonomie en waardigheid van mensen. Bovendien is de berichtgeving rond COVID-19 vaak stigmatiserend richting ouderen.⁸
Bovendien is er een duidelijke dreiging dat social distancing in isolatie verandert, vooral voor mensen die geen toegang hebben tot technologie of digitaal analfabeet zijn. Het waarborgen van het mentale welzijn van risicogroepen is daarom volgens ons een topprioriteit. Het empoweren en aanmoedigen van oudere volwassenen met ervaring en sterke punten om vrijwilligerswerk te doen in gemeenschapsinspanningen – die het individuele risico om besmet te raken – niet vergroten – om de pandemie te bestrijden, kan bijvoorbeeld een positief effect hebben op zowel individuen als hun gemeenschappen. Hun samenwerking kan waardevol zijn.

Kinderen mogen niet vergeten worden. Ze worden minder door de ziekte zelf getroffen, zien hun toegang tot adequate gezondheidszorg en onderwijs beperkt en lopen ook een groter risico om de negatieve gevolgen van isolatie en toenemend huiselijk geweld te ervaren. Kinderen moeten centraal staan ​​in de EU-crisisde-escalatiemaatregelen en herstelstrategie. Ondersteuningssystemen voor die groep (en hun ouders) zijn momenteel van vitaal belang en moeten worden uitgebreid (bijvoorbeeld advies- en adviescentra, hulplijnen enz.).⁹ In dezelfde geest zouden vrouwen die hetzelfde geweld ondergaan, evenals oudere personen die lijden aan ouderenmishandeling - meer geïsoleerd en met een groter risico door de opsluiting - ook van die steun moeten profiteren.

8. Gebruik een benadering van de hele samenleving voor geestelijke gezondheid

Acties kunnen alleen succesvol zijn als ze een benadering van de hele samenleving hanteren, waarbij alle sectoren worden betrokken en waarbij programma's voor geestelijke gezondheid, gezondheidszorg, sociale zorg en welzijn, onderwijsinstellingen en lokale gouvernementele en niet-gouvernementele organisaties verantwoordelijk worden gehouden. Een pandemie vormt een enorme last voor onze (geestelijke) gezondheidszorgsystemen en economieën, maar biedt ook een kans om bestaande stigma's met betrekking tot geestelijke gezondheid te verminderen en het aanbod uit te breiden voor mensen die zich in kritieke situaties bevinden. Zo kan geestelijke gezondheid in elk nationaal en ook Europees beleid een passende betekenis krijgen. Om dat belang te bereiken, moet geestelijke gezondheid een integraal onderdeel vormen van het geactualiseerde werkprogramma van de Europese Commissie.

Onderstaande organisaties zijn bereid input te leveren en mee te werken aan eventuele toekomstige reflecties op Europees niveau met betrekking tot geestelijke gezondheid in tijden van pandemie en nodigen de Commissie uit om deze reflectie zo snel mogelijk te starten.

Organisaties

AEIP
AGE-platform
AIM
CPME
EPHA
EPR
EUROCADRES
EuroCarers
EuroHealthNet
Gamiaans Europa
Mental Health Europe

Middelen

1. Het netwerk voor geestelijke gezondheid en psychosociale ondersteuning
2. Wat COVID-19 ons leert over ongelijkheid en de duurzaamheid van onze gezondheidsstelsels.
3. Er moet bijvoorbeeld rekening worden gehouden met overwegingen op het gebied van geestelijke gezondheid als de opsluitingsmaatregelen door de bevolking naar behoren moeten worden gevolgd of om eerstelijnswerkers gezond te houden en betrokken te houden bij de strijd tegen COVID-19. https://interagencystandingcommittee.org/system/files/2020-03/MHPSS%20COVID19%20Briefing%20Note%202%20March%202020-English.pdf
4. Zie WHO-site gewijd aan COVID-19 en geestelijke gezondheid
5. Eurocarers definieert een mantelzorger als een persoon die – meestal – onbetaalde zorg verleent aan iemand met een chronische ziekte, handicap of andere langdurige gezondheids- of zorgnood, buiten een professioneel of formeel kader om.
6. https://www.mhe-sme.org/wp-content/uploads/2020/04/MHE-Statement-COVID-19.pdf
7. https://interagencystandingcommittee.org/system/files/2020- 03/MHPSS%20COVID19%20Briefing%20Note%202%20March%202020-English.pdf
8. https://www.age-platform.eu/policy-work/news/covid-19-older-persons%E2%80%99-rights-must-be-equally-protected- during-pandemic
9. http://www.alliance4investinginchildren.eu/joint-statement-on-protecting-children-and-their-families-during-and-after- the-covid19-crisis